ในโลกของการทำงานทุกวันนี้ ความเสี่ยงถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อสุขภาพ ความปลอดภัย และประสิทธิภาพในการทำงาน ความเสี่ยงในการทำงานสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกอุตสาหกรรมและทุกตำแหน่งงาน โดยมีแหล่งที่มาหลากหลาย เช่น อุปกรณ์เครื่องมือ สภาพแวดล้อมทางกายภาพ สารเคมี หรือแม้แต่ความเครียดจากการทำงาน
ความเสี่ยงในการทำงาน คืออะไร ?
ความเสี่ยงในการทำงาน หมายถึง ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์หรือสถานการณ์ที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบทางลบต่อสุขภาพ ความปลอดภัย หรือทรัพย์สินของพนักงานในสถานที่ทำงาน ความเสี่ยงนี้อาจมีผลต่อทั้งตัวบุคคล สภาพแวดล้อมการทำงาน และการดำเนินธุรกิจโดยรวม หากไม่มีการจัดการหรือควบคุมความเสี่ยงอย่างเหมาะสม อาจส่งผลให้เกิดอุบัติเหตุ โรคจากการทำงาน การสูญเสียทรัพยากร หรือความเสียหายต่อชื่อเสียงขององค์กรได้
สำหรับสถานประกอบการผู้ที่มีหน้าที่รับผิดชอบดูแลความปลอดภัยในการทำงาน คือ เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน (จป.) ซึ่งจะแบ่งเป็น 5 ระดับ 1 ในนั้นคือ จป. บริหาร ที่จะเป็นระดับผู้บริหารขององค์กร ที่เข้าอบรมหลักสูตร จป บริหาร เพื่อให้เข้าใจถึงหลักการปฏิบัติงานอย่างปลอดภัย และข้อควรปฏิบัติตามกฎหมายเพื่อความปลอดภัย ที่ทุกองค์กรจำเป็นต้องปฏิบัติตาม
องค์ประกอบของความเสี่ยงในการทำงาน
- ภัยคุกคาม (Hazard): แหล่งหรือสถานการณ์ที่มีโอกาสก่อให้เกิดอันตราย เช่น เครื่องจักรที่ไม่มีการป้องกัน การทำงานในพื้นที่อับอากาศ หรือการใช้สารเคมีอันตราย
- ความน่าจะเป็น (Likelihood): โอกาสที่เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จะเกิดขึ้น เช่น การลื่นล้มบนพื้นเปียก
- ผลกระทบ (Severity): ขนาดหรือความรุนแรงของความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น เช่น การบาดเจ็บเล็กน้อยหรือการเสียชีวิต
ประเภทของความเสี่ยงในการทำงาน
ความเสี่ยงในการทำงานสามารถแบ่งได้เป็น 5 ประเภทหลักดังนี้:
1. ความเสี่ยงทางกายภาพ (Physical Hazards)
- ความเสี่ยงจากสภาพแวดล้อม เช่น เสียงดัง, อุณหภูมิสูงหรือต่ำ, แรงสั่นสะเทือน
- ตัวอย่าง: คนงานในโรงงานที่มีเสียงดังเกินมาตรฐาน อาจเสี่ยงต่อการสูญเสียการได้ยิน
2. ความเสี่ยงทางชีวภาพ (Biological Hazards)
- การสัมผัสกับเชื้อโรค เช่น แบคทีเรีย ไวรัส หรือเชื้อรา
- ตัวอย่าง: บุคลากรทางการแพทย์ที่ต้องปฏิบัติงานใกล้ชิดกับผู้ป่วย
3. ความเสี่ยงทางเคมี (Chemical Hazards)
- การสัมผัสสารเคมีอันตราย เช่น สารระเหย, กรด, หรือสารหนู
- ตัวอย่าง: พนักงานในโรงงานผลิตสีที่อาจสูดดมไอระเหยของตัวทำละลาย
4. ความเสี่ยงทางการยศาสตร์ (Ergonomic Hazards)
- ท่าทางการทำงานที่ไม่เหมาะสม ซึ่งอาจทำให้เกิดการบาดเจ็บจากการใช้งานซ้ำ ๆ (Repetitive Strain Injuries – RSI)
- ตัวอย่าง: พนักงานที่นั่งทำงานในท่าที่ไม่ถูกต้อง อาจเสี่ยงต่ออาการปวดหลังเรื้อรัง
5. ความเสี่ยงทางจิตใจและสังคม (Psychosocial Hazards)
- ความเครียดจากการทำงาน เช่น ความกดดันด้านเวลา การกลั่นแกล้งในที่ทำงาน (Workplace Bullying)
- ตัวอย่าง: พนักงานที่ต้องรับผิดชอบงานเกินขอบเขต อาจประสบกับภาวะหมดไฟ (Burnout)
สาเหตุของความเสี่ยงในการทำงาน
1. ขาดการวางแผนและการบริหารจัดการ
- ขาดนโยบายความปลอดภัยที่ชัดเจน
- ไม่มีการจัดอบรมพนักงาน เกี่ยวกับวิธีการทำงานที่ปลอดภัยต้องปฏิบัติอย่างไร
2. อุปกรณ์และเครื่องมือที่ไม่เหมาะสม
- ใช้อุปกรณ์ที่ไม่ได้รับการบำรุงรักษา
- ใช้อุปกรณ์ที่ไม่ตรงตามมาตรฐานความปลอดภัย
3. สภาพแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัย
- พื้นลื่น
- การจัดเก็บวัสดุที่ไม่เป็นระเบียบ
4. ปัจจัยทางบุคคล
- ขาดทักษะหรือความรู้ที่จำเป็นในการทำงาน
- ความประมาทเลินเล่อ
5. การเปลี่ยนแปลงในเทคโนโลยีหรือกระบวนการทำงาน
- เปลี่ยนแปลงที่ไม่ได้รับการศึกษาเพียงพอ
- ใช้เทคโนโลยีใหม่โดยไม่มีการอบรมวิธีใช้ก่อนใช้งาน
แนวทางการป้องกันและจัดการความเสี่ยง
1. การประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment)
- การระบุและวิเคราะห์แหล่งที่มาของความเสี่ยง
- การประเมินความรุนแรงและโอกาสในการเกิด
2. การวางแผนและออกแบบมาตรการป้องกัน
- การจัดหามาตรการควบคุมที่เหมาะสม เช่น การใช้เครื่องป้องกันส่วนบุคคล (PPE)
- การปรับปรุงสภาพแวดล้อมการทำงาน
3. การอบรมและให้ความรู้
- การจัดการอบรมให้พนักงานเข้าใจถึงความเสี่ยงและวิธีการป้องกัน
- การส่งเสริมวัฒนธรรมความปลอดภัย
4. การตรวจสอบและติดตามผล
- การตรวจสอบสถานที่ทำงานอย่างสม่ำเสมอ
- การรวบรวมข้อมูลอุบัติเหตุและเหตุการณ์ใกล้เคียง (Near Misses) เพื่อนำไปปรับปรุงมาตรการป้องกัน
5. การส่งเสริมสุขภาพจิต
- การสร้างสมดุลระหว่างงานและชีวิตส่วนตัว
- การให้การสนับสนุนทางจิตใจสำหรับพนักงาน
สรุป
ความเสี่ยงในการทำงานเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ในทุกองค์กร แต่สามารถลดและจัดการได้ผ่านการวางแผนและการบริหารจัดการที่ดี การลงทุนในการประเมินความเสี่ยง การอบรมพนักงาน และการส่งเสริมวัฒนธรรมความปลอดภัย จะช่วยสร้างสถานที่ทำงานที่ปลอดภัยและเป็นมิตรต่อพนักงาน นอกจากจะช่วยลดการเกิดอุบัติเหตุและโรคที่เกิดจากการทำงานแล้ว ยังส่งผลต่อประสิทธิภาพและความพึงพอใจในการทำงานของพนักงานอีกด้วย
หากคุณสนใจคอร์สอบรม เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงานไม่ว่าจะเป็น จป.หัวหน้างาน จป.บริหาร จป.เทคนิค ทั้งรูปแบบบุคคลทั่วไป และแบบอินเฮ้าส์ วันนี้เรามีโปรโมชั่นพิเศษลด 40% อ่านเพิ่มเติมได้ที่ >> https://jorporthai.com/
บทความที่น่าสนใจ
- Fault Tree Analysis : เครื่องมือจัดการความเสี่ยงและความปลอดภัย
- นั่งร้านในอุตสาหกรรมการก่อสร้าง: วิธีการเลือกใช้และข้อควรระวัง